Ngân hàng rót nghìn tỷ cho dự án “ma”?
Thời gian qua, dư luận không khỏi chú ý tới vụ sai phạm tại dự án 33 Nguyễn Du và 34-36-42 Chu Mạnh Trinh, Tp. Hồ Chí Minh liên quan đến các khoản cấp tín dụng của các ngân hàng, trong đó có ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB).
 |
Theo đó, liên quan đến những sai phạm “động trời” của Tổng công ty Lương thực miền Nam (Vinafood2) trong việc quản lý sử dụng hơn 6000 m2 đất vàng tại TP. HCM, Thanh tra Chính phủ đã ban hành báo cáo số 2099/BC-TTCP ngày 2-12-2020 về những sai phạm trong chuyển đổi đất công thành đất tư của doanh nghiệp này.
Cụ thể, Thanh tra Chính phủ phát hiện, giai đoạn từ 2010 – 2015 Vinafood 2 không thực hiện lập lại phương án sắp xếp 4 cơ sở nhà đất tại địa chỉ số 33 Nguyễn Du, số 34-36-42 Chu Mạnh Trinh, phường Bến Nghé, quận 1, TPHCM theo quyết định 09 năm 2007 của Thủ tướng để trình cấp có thẩm quyền thẩm định, trình Thủ tướng quyết định.
Vinafood2 đã hợp tác cùng Công Ty TNHH Thương Mại Dịch Vụ Xây Dựng Việt Hân Sài Gòn (Công ty Việt Hân) lợi dụng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với 4 khu đất này để lập dự án “khống”, rồi mang đi thế chấp ngân hàng và vay 518 tỷ đồng từ Ngân hàng Techcombank để trả nợ cho các công ty con.
Trong quá trình hợp tác với Công ty Việt Hân, thông qua chiêu thức thoái vốn nhà nước bốn lô đất tại địa chỉ số 33 Nguyễn Du và số 34-36-42 Chu Mạnh Trinh đã bị Công ty Việt Hân mua lại. Sau đó Việt Hân Sài Gòn lập hồ sơ dự án đầu tư “khống” mang tên The Goldmark Preminum Tower trên các khu đất nêu trên để vay hàng nghìn tỷ đồng từ ngân hàng SCB. Khi các khoản vay và lãi trả cuối kỳ này đến hạn sẽ được chuyển sang chi nhánh ngân hàng khác để giải ngân và cho vay mới. Việc này được lặp đi lặp lại nhiều lần, số tiền vay lần sau lớn hơn lần trước.
Cụ thể, ngày 6/2/2017, Cty Việt Hân đã vay SCB chi nhánh Phạm Ngọc Thạch 5.800 tỷ, mục đích để trả nợ cho 9 hồ sơ khách hàng vay ngắn hạn, thực hiện thi công giai đoạn 1 dự án The Goldmark Preminum Tower, tài sản thế chấp là Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của 4 cơ sở nêu trên.
Sau đó, ngày 17/8/2017, Cty Việt Hân tiếp tục ký hợp đồng vay hơn 5.300 tỷ đồng với SCB chi nhánh Củ Chi bằng tài sản thế chấp là Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của 4 cơ sở trên, mục đích cũng là để thực hiện thi công giai đoạn 1 dự án The Goldmark Preminum Tower.
Các công ty trong dự án này đã ký hợp đồng tín dụng ngắn hạn với gói vay của ngân hàng Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và được giải ngân ngay khoảng 6.308 tỷ đồng.
Khoản vay này được Công ty Việt Hân Sài Gòn chi cho các công ty con, gồm: Công ty cổ phần Bạch Minh Long, Công ty cổ phần Supreme Power, Công ty cổ phần Đầu tư Thuận Nha, Công ty cổ phần Clover Peak, Công ty cổ phần Đầu tư Thanh Man, Công ty cổ phần Đầu tư Song Phú.
Khi đoàn thanh tra liên ngành vào cuộc kiểm tra, tất cả công ty này đã chủ động đề nghị dùng tài sản khác để thế chấp. Đó là các bất động sản tại dự án khu dân cư lô 9A2 khu 9A+B, khu chức năng số 9 Đô thị mới Nam TP. HCM, tại xã Bình Hưng, huyện Bình Chánh, thuộc sở hữu của Công ty CP Đầu tư và phát triển bất động sản Việt Liên Á làm tài sản bảo đảm thay thế cho 4 thửa đất số 33 Nguyễn Du, 34-36-42 Chu Mạnh Chinh.
Thanh tra Chính phủ khẳng định, dự án trên không tồn tại, không có thủ tục xin lập dự án, không có phê duyệt dự án của các cơ quan có thẩm quyền. Đồng thời, việc thế chấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để vay ngân hàng hàng nghìn tỷ đồng nói trên vi phạm các quy định của Luật Các tổ chức tín dụng, Chính sách tín dụng, Quy trình lõi cấp tín dụng, Quy chế phán quyết cấp tín dụng của ngân hàng thương mại cổ phần.
Qua đó, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng thanh tra toàn diện hoạt động cấp tín dụng trong giai đoạn từ 2013 đến nay và các khoản vay liên quan tới Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tài sản trên đất tại 4 cơ sở nhà đất (33 Nguyễn Du và 34-36-42 Chu Mạnh Trinh). Đồng thời xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân liên quan tới sai phạm.
Quy mô tài sản khủng nhưng lợi nhuận bèo bọt
Tuy có quy mô tổng tài sản đứng thứ 5 trong hệ thống ngân hàng nhưng lợi nhuận SBC mang về lại bèo bọt và có dấu hiệu “giấu” thuyết minh báo cáo tài chính.
Cụ thể, năm 2016, SCB đạt lợi nhuận sau thuế 78,8 tỷ đồng, trong đó lợi nhuận phân phối cho các cổ đông của Ngân hàng (lãi ròng) đạt 75,2 tỷ đồng, tương đương với 76,4 tỷ đồng của năm 2015.
Trong khi đó, tính đến cuối năm 2016, tổng tài sản của SBC đã lên tới 361.682 tỷ đồng, tăng 16% so với năm 2015, trong đó dư nợ tín dụng đạt 222.183 tỷ đồng, tăng 30,3%. Lãi dự thu (các khoản lãi và phí phải thu) năm 2016 của SBC cũng tăng tới 31%, đạt 36.366 tỷ đồng, cao nhất xét toàn hệ thống tổ chức tín dụng.
Năm 2017, lãi sau thuế của SBC chỉ đạt 124 tỷ đồng, đến năm 2018 đạt 176 tỷ đồng, sang năm 2019, lãi sau thuế lại giảm nhẹ còn 175 tỷ đồng, tương đương tỷ xuất lợi nhuận trên tổng tài sản chỉ 0,03%. Trong khi đó tổng tài sản của SCB đạt mức 567,894 tỷ đồng, tăng 11,6% so với năm 2018.
Năm 2020, SCB báo lãi trước và sau thuế gấp 3,2 lần năm trước, đạt hơn 696 tỷ đồng và 551 tỷ đồng, tổng tài sản tăng 12% so với đầu năm, đạt gần 634.417 tỷ đồng. Đồng thời lãi dự thu cũng cao nhất hệ thống ngân hàng với 73.598 tỷ đồng.
Lãi dự thu được xem như một nguồn lãi ảo của ngân hàng vì có thể được ghi nhận vào lợi nhuận khi trên thực tế chưa có tiền thu về. Với con số lãi dự thu càng lớn, khả năng tác động đến lợi nhuận của ngân hàng càng cao, chỉ cần một điều chỉnh nhỏ cũng có thể khiến lợi nhuận tăng vọt. Đây cũng là một “khối u” nhức nhối không kém gì nợ xấu, với khoản dự thu lớn cho thấy chất lượng tải sản của ngân hàng đang kém dần ảnh hưởng đến việc đánh giá xếp hạng và áp dụng các chuẩn mực quốc tế.
Một điểm đáng lưu ý là năm 2020, SCB dành 1.993 tỷ đồng trích lập dự phòng rủi ro, nâng tổng quỹ dự phòng rủi ro lên 13.000 tỷ đồng. Song song với dự phòng, tổng nợ xấu tính đến hết ngày 31/12/2020 tại SCB tăng 72% so với đầu năm, lên mức 2.835 tỷ đồng, trong đó nợ dưới tiêu chuẩn và nợ nghi ngờ gấp 2 lần đầu năm, kéo theo tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu lên mức 1,16% và 0,81%.
Trong Báo cáo tài chính hợp nhất quý 1/2021 vừa công bố, SCB không có phần thuyết minh tài chính, điều này có thể khiến nhà đầu tư đặt ra dấu hỏi lớn về các khoản phải thu trên là thu từ đối tượng nào và liệu có thu đủ 100% trong thời gian tới không? Phải chăng việc “mù mờ” thuyết minh báo cáo tài chính hợp nhất quý 1/2021 của SCB đang thiếu minh bạch?
Kinh doanh và Biên mậu sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc.
