Trao đổi với báo chí, ông Phạm Chí Quang – Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ – cho biết Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã chính thức triển khai nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ (swap USD/VND) với các tổ chức tín dụng nhằm ổn định thị trường và giải quyết tình trạng khát thanh khoản VND. Động thái này diễn ra đúng vào thời điểm lãi suất liên ngân hàng leo lên trên 7% – mức cao nhất trong ba năm.
 |
| Ngân hàng Nhà nước |
Theo ông Quang, swap được kích hoạt để đáp ứng nhu cầu vốn VND tăng mạnh vào cuối năm, bên cạnh kênh bơm tiền quen thuộc là nghiệp vụ thị trường mở (OMO). Mặc dù chi tiết giao dịch không được tiết lộ, thị trường ghi nhận hạn mức tối đa lên tới 500 triệu USD, kỳ hạn 14 ngày, với tỷ giá mua – bán lần lượt 23.945 – 23.955 VND/USD.
Cơ chế rất đơn giản: ngân hàng thương mại bán USD cho NHNN để nhận VND ngay lập tức và sau 14 ngày mua lại USD ở mức tỷ giá đã ấn định. Như vậy, USD trở thành tài sản đảm bảo để “huy động nhanh” VND trong ngắn hạn, với chi phí khoảng 1,1%/năm – mức rất thấp so với mặt bằng lãi suất liên ngân hàng đang tăng nóng. Nói cách khác, các ngân hàng mang USD “cầm cố” tại NHNN để giải cơn khát VND trong hai tuần.
Theo Chứng khoán SHS, quy mô 500 triệu USD khả năng cao chỉ là “bước thăm dò”, và nếu công cụ vận hành trơn tru, NHNN hoàn toàn có thể mở rộng quy mô hoặc thường xuyên lặp lại các phiên swap.
OMO chạm trần, NHNN mở “kho thanh khoản mới”
Trong những tuần gần đây, kênh OMO – vốn là công cụ bơm vốn ngắn hạn chính của NHNN – bắt đầu chạm giới hạn. Lượng OMO đang lưu hành vượt 360.000 tỷ đồng, tương đương gần một nửa lượng trái phiếu Chính phủ đủ điều kiện cầm cố trong hệ thống ngân hàng. Khi “kho tài sản đảm bảo” cạn dần, dư địa vay thêm qua OMO không còn nhiều.
Chính vì vậy, nghiệp vụ swap trở thành lựa chọn tối ưu: bơm VND mà không phụ thuộc vào trái phiếu Chính phủ, đồng thời tận dụng nguồn USD dồi dào trong hệ thống ngân hàng – loại tài sản thanh khoản cao nhưng lâu nay chưa được khai thác hiệu quả trong điều tiết thị trường.
Ngay khi thông tin swap được công bố, lãi suất liên ngân hàng lập tức hạ nhiệt, cho thấy tác dụng kích hoạt gần như tức thời của công cụ này. Thị trường dự kiến tiếp tục ổn định trong phiên 5/12 khi lượng VND mới tiếp tục được bơm vào hệ thống.
Kiểm soát rủi ro tỷ giá: NHNN tăng lãi suất OMO để “neo” thị trường
Dù vậy, bơm mạnh VND luôn tiềm ẩn nguy cơ gây áp lực lên tỷ giá, nhất là khi chênh lệch lãi suất VND – USD bị thu hẹp. Để tránh biến động mạnh, NHNN đã tăng lãi suất OMO từ 4,0% lên 4,5% từ ngày 4/12. Mức lãi suất mới tạo ra “sàn lãi suất”, giữ cho lãi suất VND không giảm quá sâu sau khi được bơm vào hệ thống.
Đây được xem là “bước đệm” để hạn chế áp lực lên USD/VND, nhất là trong bối cảnh tỷ giá hai tháng gần đây đi ngang dù môi trường quốc tế vẫn căng thẳng và Kho bạc Nhà nước mua vào lượng lớn ngoại tệ. Chênh lệch lãi suất vẫn là yếu tố giúp tỷ giá ổn định, nhưng về bản chất, nó chỉ tác động đến hành vi nắm giữ chứ không tạo ra nguồn USD mới.
NHNN mở rộng bộ công cụ điều hành – tín hiệu của giai đoạn linh hoạt hơn
Theo đánh giá của giới phân tích, việc kích hoạt swap USD/VND cùng lúc với điều chỉnh lãi suất OMO cho thấy NHNN đang bước vào giai đoạn điều hành linh hoạt và đa dạng hóa công cụ mạnh mẽ hơn trước. Trong bối cảnh nhu cầu vốn cuối năm tăng cao, công cụ swap mang lại dư địa hỗ trợ thanh khoản rộng hơn, nhanh hơn và ít gây xáo trộn mặt bằng lãi suất hơn các biện pháp truyền thống.
Đây không chỉ là biện pháp tình thế mà còn báo hiệu NHNN sẽ sử dụng linh hoạt nhiều “van thanh khoản” hơn thay vì phụ thuộc vào một kênh duy nhất. Mục tiêu kép của nhà điều hành là bơm đủ VND để tránh gián đoạn tín dụng, nhưng vẫn giữ được ổn định tỷ giá và mặt bằng lãi suất.
Trong bối cảnh hệ thống ngân hàng đang bước vào cao điểm cuối năm, động thái này được xem là thông điệp mạnh mẽ: NHNN sẵn sàng hành động để giữ ổn định thị trường tiền tệ và bảo đảm thanh khoản, tránh lặp lại những biến động từng xảy ra nhiều năm trước.
Nguồn: An ninh tiền tệ
