Nhận diện khó khăn nhưng chưa khắc phục được triệt để
Khó khăn làm cho tiến độ giải ngân vốn đầu tư công bị chậm đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nhận diện và đưa ra các giải pháp để tháo gỡ. Tuy nhiên, đến nay vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc, như: công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng; thiếu nguyên vật liệu (đất đắp nền, cát, đá…); vướng mắc về quy hoạch. Vì thế, tiến độ giải ngân của cả nước vẫn đạt thấp so với tổng số vốn cần đưa vào xã hội trong năm nay.
Đối với 11 dự án trọng điểm quốc gia ngành giao thông vận tải cũng vậy. Hiện các dự án này đang vấp phải 2 “nút thắt” lớn liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng và vật liệu xây dựng nên tỷ lệ giải ngân cũng chưa đạt như mong đợi.
Theo báo cáo từ Bộ Xây dựng, về công tác giải phóng mặt bằng, nhiều địa phương đã bàn giao thêm diện tích để triển khai thi công. Tuy phần diện tích còn lại không lớn, nhưng chủ yếu là đất ở, nên quá trình giải phóng gặp nhiều khó khăn, thường xuyên phát sinh khiếu nại và tranh chấp. Cụ thể, tiến độ giải phóng mặt bằng tại các tỉnh Tuyên Quang, Lạng Sơn, Đồng Nai, Khánh Hòa và Bình Dương vẫn chưa đáp ứng yêu cầu. Bên cạnh đó, việc di dời hạ tầng kỹ thuật tại các địa phương như Khánh Hòa, Đắk Lắk, Đồng Nai và Bình Dương cũng đang chậm tiến độ.
Về nguồn vật liệu xây dựng, nhiều tỉnh như Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long và Đồng Nai đã hoàn tất thủ tục cấp mỏ cho các dự án. Tuy nhiên, một số thủ tục quan trọng vẫn chưa hoàn thành, điển hình như việc chấp thuận cho thuê đất mỏ Ea Kênh phục vụ dự án Khánh Hòa – Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk) hay thủ tục nâng công suất mỏ đá phục vụ dự án Tuyên Quang - Hà Giang (tỉnh Hà Giang) còn bị trì hoãn.
Quyết liệt để tăng tốc
Chỉ còn 1 tháng nữa là hết quý II/2025, trong khi tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công chưa đạt 1 nửa kế hoạch vốn giao. Trước sự cấp thiết của công tác giải ngân, các bộ, ngành, địa phương đang tiếp tục đề ra giải pháp để thực hiện từ nay đến cuối năm.
Với tỷ lệ giải ngân mới đạt 15,88% kế hoạch vốn được Thủ tướng Chính phủ giao - thấp hơn với cùng kỳ năm 2024 (20,97%), Bộ Xây dựng đang đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo giám đốc sở xây dựng, ban quản lý dự án và thủ trưởng các cơ quan, đơn vị liên quan tập trung thực hiện các giải pháp, biện pháp linh hoạt, sáng tạo, kịp thời, hiệu quả, quyết liệt để đẩy mạnh thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công đã phân bổ cho các dự án...
Đặc biệt, Bộ Xây dựng đã yêu cầu các cấp chính quyền, hệ thống chính trị địa phương cùng vào cuộc để giải quyết dứt điểm các vướng mắc về giải phóng mặt bằng kéo dài. Đối với các trường hợp không giải quyết được dứt điểm, không thể hoàn thành dự án theo tiến độ…, Bộ Xây dựng sẽ báo cáo cấp có thẩm quyền dừng thực hiện dự án để bàn giao về địa phương tiếp tục quản lý, thực hiện đầu tư theo quy định.
Là địa phương có cơ cấu kinh tế lớn thứ 4 cả nước nên tỉnh Đồng Nai có nhiều dự án đầu tư công và là địa phương nằm trong nhóm được được giao kế hoạch vốn lớn (gồm Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước). Theo đó, năm 2025, địa phương được giao tổng vốn đầu tư công khoảng 16.600 tỷ đồng, trong đó kế hoạch bố trí vốn năm 2025 là 15.700 tỷ đồng và kế hoạch vốn kéo dài sang năm 2025 gần 900 tỷ đồng.
Tuy nhiên, tính đến đầu tháng 5/2025, tỉnh Đồng Nai mới giải ngân đạt khoảng 1.800 tỷ đồng, đạt tỷ lệ hơn 11% kế hoạch. Tính riêng 4 tháng đầu năm 2025, tỷ lệ giải ngân của tỉnh thuộc nhóm các địa phương thấp hơn mức trung bình chung của cả nước.
Theo đó, lãnh đạo tỉnh Đồng Nai đang yêu cầu người đứng đầu các đơn vị phải trực tiếp ký vào biên bản cam kết giải ngân vốn để chịu trách nhiệm trong quá trình triển khai thực hiện. Đặc biệt, lãnh đạo tỉnh Đồng Nai giao các sở, ngành, địa phương tập trung thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; giao Văn phòng UBND tỉnh, Sở Tài chính theo dõi tiến độ báo cáo, tổng hợp các ý kiến để tham mưu Thường trực UBND tỉnh hướng giải quyết, chỉ đạo tiếp theo để đảm bảo đến trước ngày 30/6/20256, Đồng Nai nằm trong “top” 10 địa phương cả nước có tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công cao nhất.
Tương tự, tại tỉnh Bình Phước, mặc dù đã nỗ lực thực hiện các giải pháp nhưng tỷ lệ giải ngân trong toàn tỉnh vẫn thấp khi chưa đạt đến 10% đến thời điểm này. Nguyên nhân được chỉ ra là do năng lực quản lý dự án của một số chủ đầu tư còn hạn chế. Một số dự án công tác đền bù giải phóng mặt bằng kéo dài qua nhiều năm, chưa giải quyết dứt điểm nên làm biến động tăng khi áp giá đền bù cho các hộ dân so với thời điểm đề xuất vốn.
Tỉnh Bình Phước đang tiếp tục yêu cầu các sở, ban, ngành đẩy mạnh giải phóng mặt bằng, ưu tiên bố trí đủ kinh phí để thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng đối với phần diện tích đủ điều kiện. Đặc biệt, tỉnh Bình Phước yêu cầu các sở, ban , ngành đề cao vai trò và gắn trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, đơn vị với kết quả giải ngân; xác định kết quả giải ngân vốn đầu tư công là một tiêu chí quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của người đứng đầu và tập thể, cá nhân liên quan.
