Báo cáo Chất lượng lợi nhuận doanh nghiệp trong bối cảnh Covid-19 do nhóm phân tích dữ liệu FiinGroup thực hiện cho thấy kết quả kinh doanh quý 2 của 1.032 doanh nghiệp niêm yết phi ngân hàng (chiếm 97% vốn hóa của khối phi ngân hàng trên thị trường chứng khoán) tiếp tục suy giảm mạnh do tác động của dịch bệnh.
Cụ thể, doanh thu thuần đã giảm 18,8% so với cùng kỳ trong khi lợi nhuận sau thuế giảm mạnh hơn 30,6% do ảnh hưởng của giai đoạn giãn cách xã hội nhằm hạn chế sự lây lan của Covid-19 hồi đầu quý 2.
Tính chung 6 tháng đầu năm 2020, doanh thu thuần và lợi nhuận của nhóm phi ngân hàng giảm lần lượt 13,2% và 43,1% so với cùng kỳ.
Về ngành, có 9/18 ngành giảm lãi và hai ngành là dầu khí và du lịch, giải trí đã bị lỗ bào mòn vốn chủ sở hữu. Cùng với đó, doanh nghiệp tăng vay nợ ngân hàng và phát hành trái phiếu thêm 2,7% so với cùng kỳ, điều này đã khiến hệ số đòn bẩy tài chính tăng trở lại.
Hơn nữa, suy giảm tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận khiến chất lượng lợi nhuận (vẫn đang trong xu hướng đi xuống kể từ Q2-2019) xấu hơn. Điều đáng lưu ý là suy giảm tăng trưởng này dẫn đến khả năng chi trả lãi vay/nợ vay của doanh nghiệp.
Hệ số khả năng chi trả lãi vay duy trì ở mức thấp. Hệ số này cho thấy chi phí lãi vay chiếm khoảng 50% lợi nhuận trước thuế và lãi vay quý 2/2020 của doanh nghiệp, trong khi chỉ chiếm khoảng 1/4 trong thời điểm quý 2/2019.
Mặc dù vậy, tốc độ suy giảm lợi nhuận trong quý 2 này đã chậm lại nhờ nhóm doanh nghiệp phi ngân hàng đã giảm chi phí lãi vay, cắt giảm chi phí và đặc biệt là thu nhập tài chính từ các doanh nghiệp tăng.
Xét theo quý, doanh thu thuần riêng quý 2/2020 của nhóm doanh nghiệp phi ngân hàng giảm 0,3% so với quý trước đó trong khi lợi nhuận sau thuế tăng 41,4%. Nếu không tính đến ngành Du lịch & Giải trí thì 17/18 ngành còn lại ghi nhận tăng trưởng 2,7% về doanh thu và 36,7% về lợi nhuận so với quý 1.
Lý do có sự cải thiện này theo FiinGroup, đến từ việc doanh nghiệp chủ động ứng phó khó khăn nhờ đa dạng nguồn thu tài chính, hoàn nhập dự phòng để phần nào bù đắp sự sụt giảm về doanh thu; và cắt giảm chi phí trong đó có chi phí lãi vay giảm từ tác động chính sách nhằm duy trì hoạt động.
Bên cạnh đó, thu nhập từ hoạt động tài chính đóng góp gần 20% tổng lợi nhuận ròng quý 2, tăng gấp đôi so với cùng kỳ và hơn 9,6% quý trước đó.
Trong đó, lãi đến từ việc thanh lý các khoản đầu tư, thoái vốn công ty con hay chênh lệch tỷ giá chưa thực hiện đóng góp gần 80% tương đương 7,5 nghìn tỷ đồng.
Sự cải thiện về kết quả kinh doanh so với quý 1/2020 đã giúp dòng tiền từ hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp phi Ngân hàng dương trở lại gần bằng với mức quý 4/2019, thời điểm trước khi dịch Covid-19 xảy ra. Đây là dấu hiệu tích cực nhất trong bối cảnh hiện nay mặc dù việc tiếp tục duy trì các nguồn thu này trong các quý tiếp theo là điều khó lặp lại.
Đánh giá tích cực hơn trong quý 2/2020, tuy nhiên báo cáo của FiinGroup vẫn nhận định chất lượng lợi nhuận các doanh nghiệp vẫn trong xu hướng đi xuống kể từ quý 2/2019.
Thực tế, nếu điều chỉnh loại trừ các khoản thu nhập không thường xuyên (bao gồm thu nhập từ hoạt động tài chính hay hoàn nhập dự phòng giảm giá hàng tồn kho), lợi nhuận sau thuế các doanh nghiệp trong quý 2 giảm tương đương so với quý 1.
Các chỉ số phản ánh chất lượng lợi nhuận như EBIT và EBITDA lần lượt giảm 47,4% và 29,3% so với cùng kỳ. Đây là quý giảm tốc thứ 4 liên tiếp đối với EBIT và thứ 2 đối với EBITDA.
Ảnh hưởng của dịch Covid-19 được phản ánh rõ nét hơn vào kế hoạch kinh doanh do ban lãnh đạo của chính các doanh nghiệp nhóm phi ngân hàng đưa ra. Doanh thu của khối phi ngân hàng dự kiến giảm 4,3% trong khi lợi nhuận sau thuế ước giảm 20,3%, cao hơn rất nhiều so với mức suy giảm ước tính trong báo cáo cập nhật hồi tháng 7
Số liệu trên được cập nhật đến ngày 15/8/2020 với có 1682/1723 doanh nghiệp khối phi ngân hàng (chiếm 99,7% tổng vốn hóa của khối này trên ba sàn) công bố kế hoạch kinh doanh cho năm 2020.
Kế hoạch lợi nhuận này chủ yếu được công bố từ giữa tháng 5 khi giai đoạn “bình thường mới” được kích hoạt do dịch Covid-19 tạm thời được kiểm soát. Nếu so với mức suy giảm 13,2% với doanh thu và 43,1% với lợi nhuận trong 6 tháng đầu năm 2020 thì kế hoạch này của các doanh nghiệp, theo FiinGroup, là có thể đạt được nếu như Covid-19 được kiểm soát tốt như hiện nay tại Việt Nam.
